ترمیم جای سوختی روی سطح پوست

زخم‌ها معمولا طی دورهٔ بهبودی خراش یا آسیبی به بدن شکل می‌گیرند. زخم یا همان پوست ضخیمی که تغییر شکل و رنگ داده، اغلب پس از آن ایجاد می‌شود که پوست آسیب‌دیده باعث مرگ سلول‌ها می‌شود. بدن برای ترمیم پوست آسیب‌دیده، پروتئینی به‌نام کلاژن (Collagen) تولید می‌کند و همین منجر به ایجاد جای زخم می‌شود.

زخم‌های سوختگی بسته به مقدار پوست آسیب‌دیده، ممکن است بزرگ یا کوچک باشند. اینکه زخم‌ها از بین می‌روند یا جای آن‌ها همیشه می‌ماند هم بستگی به شدت سوختگی دارد. پس برای اینکه بدانیم برای از بین بردن جای سوختگی چه باید کرد، ابتدا باید انواع زخم‌های ناشی از سوختگی را بشناسیم.

انواع زخم های سوختگی

احتمال و شدت سوختگی، بسته به مدت زمانی که شخص در معرض حرارت بوده و همین‌طور شدت آن است.

سوختگی‌ها بر اساس مقدار پوستی که آسیب دیده دسته‌بندی می‌شوند:

• سوختگی درجه اول: این سوختگی‌ها به لایهٔ بیرونی پوست (روپوست یا اپیدرم) آسیب می‌زنند و باعث قرمزی و درد می‌شوند. این زخم‌ها معمولا طی ۶ روز خوب می‌شوند و جای زخم هم روی پوست نمی‌ماند.
• سوختگی درجه دوم: این سوختگی‌ها هم به روپوست و هم به لایهٔ زیرین پوست (پوست حقیقی یا دریم) آسیب می‌زنند. افرادی که دچار سوختگی‌های درجه‌دوم می‌شوند، علاوه بر درد و قرمزی، تاول هم می‌زنند. بهبودی این سوختگی‌ها ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد و احتمال بیشتری دارد که زخم ایجاد کنند.
• سوختگی درجه سوم: این سوختگی‌ها شدیدترین نوع هستند. آن‌ها به هر دو لایهٔ پوست آسیب می‌زنند، و ممکن است به استخوان‌ها، تاندون‌ها یا زردپی‌ها و حتی اعصاب هم آسیب بزنند. پوست کسانی که دچار سوختگی‌های درجه سوم می‌شوند، ممکن است سفید یا سیاه هم بشود. بهبودی این نوع سوختگی‌ها خیلی طول می‌کشد و زخم هم ایجاد می‌کنند.

زخم‌های ناشی از سوختگی‌های درجه دوم و سوم، بر اساس ظاهرشان و آسیبی که به پوست زده‌اند، دسته‌بندی می‌شوند:

• زخم هایپرتروفیک: زخم‌های هایپرتروفیک (Hypertrophic) قرمز یا بنفش شده و بالاتر از سطح پوست قرار می‌گیرند. این زخم‌ها گرم می‌شوند و خارش دارند.
• زخم کانترکچر: زخم‌های کانترکچر (Contracture) یا انقباضی، پوست، عضلات و تاندون‌ها را منقبض و حرکت عادی پوست را محدود می‌کنند.
• زخم کلوید: زخم‌های کلوید (Keloid) برآمدگی روشن و بی‌مو، یا همان تاول ایجاد می‌کنند.

از بین بردن جای سوختگی

درمان سریع و مناسب آسیب‌دیدگی، اغلب بهترین راه برای پیشگیری یا به حداقل رساندن زخم است.

بسیاری از زخم‌ها در طول زمان از بین می‌روند. اما زخم‌های کلوید به‌خودی‌خود از بین نمی‌روند و باید تحت مراقبت قرار بگیرند.

اگر زخم پیش از این شکل گرفته، با این کارها می‌توان ظاهر آن را بهتر کرد:

• استفاده از ژل سیلیکون: تحقیقات نشان می‌دهند که این ژل می‌تواند به بهتر شدن جای سوختگی کمک کند، و اندازه، سختی و قرمزی آن را کاهش دهد.
• محافظت از آن ناحیه در برابر خورشید: اشعه‌های ماورای بنفش خورشید می‌توانند باعث تیره‌تر شدن یا مشخص‌تر شدن جای سوختگی شوند. توصیه می‌شود از لباس‌های محافظ یا ضد آفتاب با اس‌پی‌اف (SPF) سی یا بالاتر استفاده کنید.
• مراقب محصولات غیرتجویزی برای از بین بردن جای سوختگی باشید: روی تأثیر این محصولات آزمایشی انجام نشده است.

اگر نگران از بین بردن جای سوختگی هستید، دربارهٔ راهکارهای موجود برای کاهش بافت آسیب‌دیده، با پزشک مشورت کنید.

پزشک‌های متخصص این حوزه، این گزینه‌های درمانی را برای کاهش جای سوختگی ارائه می‌دهند:

• تزریق استروئی، که می‌تواند درد را کاهش بدهد و اندازهٔ کلوید و سایر زخم‌ها را کم کند.
• لیزر که می‌تواند قرمزی، درد و سفتیِ کلوید و سایر زخم‌ها را کاهش دهند.
• جراحی برای برداشتن بافت‌های آسیب‌دیده، کاهش مقدار زخم کلوید و بهبود حرکت پوست.

این درمان‌ها می‌توانند به کاهش جای سوختگی کمک کنند، اما آن‌ها را کاملا از بین نمی‌برند و بهبود کامل زمان می‌برد.

از کرم‌های حاوی ویتامین آیا ویتامین ای برای زخم و جای سوختگی استفاده نکنید، چون ممکن است آن‌ها را مشخص‌تر از قبل کنند.